BiH je poznata po velikom broju političkih partija čiji izvještaji svake godine dolaze pod lupu Centralne izborne komisije (CIK), a najnoviji podaci iz evidencije te institucije pokazuju da stranke duguju više od 200.000 maraka po osnovu izrečenih kazni.
Političke partije imaju obavezu da CIK-u dostavljaju svoje finansijske izvještaje, a komisija je nadležna za sprovođenje Zakona o finansiranju stranka te da odluči da li su stranke ili drugo lice prekršili odredbe, odnosno da u skladu sa onim što utvrdi izrekne sankcije koje mogu da budu novčane, odnosno odgovarajuće administrativne zabrane.
Osim toga, svaku sumnju o krivičnom djelu koje se može dovesti u vezu sa finansiranjem i izbornom kampanjom obavezna je prijaviti nadležnom tužilaštvu i drugim organima nadležnim za sprovođenje zakona.
U najnovijem izvještaju o sprovođenju zakona iz nadležnosti CIK-a, koji je upućen u parlamentarnu proceduru, istaknuto je da je lani doneseno 15 odluka kojima su novčano sankcionisane političke stranke u ukupnom iznosu od 76.500 KM i to zbog kršenja Zakona o finansiranju političkih stranaka u 2016. godini.
Izrečene kazne kretale su se od 1.000 do 11.700 KM, a za 13 stranaka, koje nisu podnijele godišnji finansijski izvještaj za 2017. godinu i nisu omogućile pristup svojim prostorijama zaposlenima u Službi za reviziju kako bi procijenili njihovo poslovanje, uručena je administrativna mjera kojom im je uskraćeno pravo da se kandiduju na narednim izborima.
U CIK-u su sumirali i sve što su radili još od prije deceniju i po.
– Od 2005. do 2019. godine doneseno je 498 odluka o sankcionisanju partija i pet odluka o sankcionisanju fizičkih lica, od čega su 405 novčane kazne, u 96 odluka je riječ o sankcionisanju administrativnom mjerom zabrane kandidovanja i dvije administrativne mjere kojima je strankama naloženo da dio sredstava uplate u dobrotvorne svrhe – potvrdili su u CIK-u.
Iz priloženog dodatka u CIK-ovom godišnjem izvještaju, koji je datiran na jun 2020, vidljivo je da su stranke plaćale dugove, ali da repova ima.
– Nenaplaćeno je još više od 17 odsto izrečenih kazni – zaključeno je u izvještaju komisije, iz koje su ranije ukazivali da imaju problema u vezi sa ovim jer se stranke gase i nema načina da naplate dug.
Bivši član CIK-a i stručnjak za izborno zakonodavstvo Vehid Šehić je, takođe, naglašavao da za obaveze prema državi neko mora odgovarati, te da je potrebno pojačati kontrole rada stranaka da bi bilo utvrđeno da li je riječ o aktivnim strankama ili o onima kojima prijeti gašenje. Njegov stav je i da je potrebno definisati i uvesti ne samo odgovornost stranke već i pojedinaca, te da stranka ne bi smjela da bude ugašena dok ne izmiri sve obaveze, odnosno da bi nadležni trebalo da odgovaraju ne samo imovinom stranke nego i svojom ličnom.
Prekršaji
Političke partije u RS i FBiH proteklih godina masovno su kršile Zakon o finansiranju političkih partija i Izborni zakon BiH. Prestupi su se najčešće odnosili na neplaćanje zakupnine za stranačke prostorije, neprijavljivanje donacija i propuste u vezi sa evidentiranjem prihoda, rashoda i obaveza.
(Glas Srpske)
