Danas je ponedjeljak, 7. mart, 66. dan 2022. Do kraja godine ima 299 dana.
1573. – Potpisivanjem mira u Carigradu završen je rat Otomanskog carstva i Mletačke republike, kojoj su Turci 1571. preoteli Kipar.
1765. – Rođen francuski hemičar Žozef Nisefor Nieps, pionir fotografije. Usavršavajući litografiju od 1813. do 1820, prvi je u svijetu uspio da fiksira sliku dobijenu u mračnoj komori pomoću posrebrene bakarne ploče, prekrivene osjetljivim slojem asfaltnog laka.
1785. – Rođen italijanski pisac Alesandro Manconi, koji je prvi u italijanskom romanu seljacima dodijelio ulogu književnih junaka i nastojao da književni jezik bude sredstvo saopštavanja ne samo za odabrani sloj nego za cjelokupan narod. Strasno se zalagao za ujedinjenje Italije, snažno podržavajući nacionalni pokret “Rizorđimento” /preporod/ četrdesetih godina 19. vijeka. Pisao je lirske pjesme, tragedije i romane. Djela: roman “Vjerenici”, posmrtna oda Napoleonu Prvom Bonaparti “Svete himne”, drame “Grof Karmanjola”, “Adelki”.
1793. – Revolucionarna Francuska objavila rat Španiji.
1809. – Umro francuski konstruktor Žan Pjer Fransoa Blanšar, koji je 1785. s Džonom Džefrisom prvi preletio La Manš balonom. Takođe je konstruisao padobran.
1820. – Pod pritiskom ustanika protiv feudalno-apsolutističkog poretka španski kralj Fernando Sedmi morao da vrati na snagu liberalni ustav iz 1812. i ukine zloglasnu rimokatoličku inkviziciju.
1850. – Rođen čehoslovački državnik i filozof češkog porijekla Tomaš Garig Masarik, profesor Praškog univerziteta, prvi predsjednik Čehoslovačke od 1918. do 1935. Osnovao je 1900. Narodnu stranku, koja je 1905. preimenovana u Progresivnu partiju. Od 1907. bio je poslanik u parlamentu Austro-Ugarske u kojem se borio protiv režima Habsburške monarhije i za autonomiju Čehoslovačke. Protivio se agresivnoj austrugarskoj politici na Balkanu i aneksiji Bosne i Hercegovine i veoma je uticao na jugoslovensku nacionalističku omladinu uoči Prvog svjetskog rata. Rat je proveo u emigraciji, nastojeći da dobije saglasnost saveznika za nezavisnost Čehoslovačke.
Djela: “Socijalno pitanje – filozofske i sociološke osnove marksizma” /marksizam je tretirao kao ekonomski materijalizam i jednostrani kolektivizam/, “Samoubistvo kao socijalna masovna pojava moderne civilizacije”, “Principi morala Dejvida Hjuma”, “Osnove konkretne logike”, “Ideali humaniteta”, “Najnovija filozofija religije”.
1875. – Rođen francuski kompozitor Žozef Moris Ravel, jedan od najistaknutijih predstavnika francuskog impresionizma. Oslanjao se na klasično francusko muzičko nasljeđe, ali se inspirisao i španskom muzikom i džezom, koristeći raznoliki ritam, s orkestom punim boje i slobodnim harmonijama. Virtuozni pijanista i dirigent, održavao je koncerte širom Evrope i Amerike. Djela: opera “Sat Španije”, balet “Dafne i Kloe”, orkestarska kompozicija “Bolero”, klavirski ciklusi “Ogledala”, “Gaspar noći”, “Kuprenov grob”, “Sonatina” za klavir, mnoštvo solo pjesama, uglavnom na stihove francuskih simbolista.
1876. – Američkom pronalazaču Aleksanderu Grejemu Belu priznat patent za izum telefona.
1918. – Boljševička partija promijenila naziv u Ruska komunistička partija.
1932. – Umro francuski državnik Aristid Brijan, 11 puta premijer, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1926. U Prvom svjetskom ratu se zalagao za formiranje Solunskog fronta, a poslije rata za stvaranje Sjedinjenih država Evrope i Društva naroda.
1935. – Povratkom Sarske oblasti u okrilje Njemačke počela velika teritorijalna ekspanzija Trećeg rajha, okončana 1945. porazom nacista u Drugom svjetskom ratu.
1936. – Okupacijom demilitarizovane Rajnske oblasti Njemačka demonstrativno prekršila Versajski mirovni ugovor, testirajući granice popustljivosti zapadnih demokratija koje – kao i kasnije u slučaju “anšlusa” Austrije i komadanja Čehoslovačke – nisu ni pokušale da je u tome spriječe.
1945. – Američka armija u Drugom svjetskom ratu zauzela strateški važan most preko Rajne kod Remagena u Njemačkoj.
1945. – Potisnuvši japanske snage u Drugom svjetskom ratu, britanska 14. armija ušla u Mandalej, drugi po veličini grad u Burmi.
1951. – Iranskog premijera Alija Razmaru u jednoj teheranskoj džamiji ubio islamski fanatik.
1983. – Od eksplozije gasa u rudniku uglja blizu turskog grada Eregli poginulo 96 rudara.
1989. – Kina objavila vanredno stanje u Tibetu poslije trodnevnih antikineskih nereda u toj južnoj planinskoj provinciji.
1989. – Iran prekinuo diplomatske odnose sa Velikom Britanijom zbog objavljivanja knjige britanskog pisca indijskog porijekla Salmana Ruždija “Satanski stihovi” u kojoj je islam, prema iranskom tumačenju, izvrgnut poruzi.
1991. – Snage lojalne iračkom predsjedniku Sadamu Huseinu – prema zapadnim izvorima – u Basri i drugim gradovima na jugu Iraka pogubile najmanje 400 učesnika pobune protiv centralnih vlasti.
1995. – Njemački ratni veterani i njihovi američki ratni protivnici, koji su ih porazili, zajednički su u Remagenu obilježili poluvjekovni jubilej poraza njemačke vojske na Rajni, kojim je ubrzan slom nacističke Njemačke u Drugom svjetskom ratu.
1996. – Trojica pripadnika američkih oružanih snaga osuđena na zatvorske kazne od 6,5 do sedam godina zbog toga što su 1995. silovala jednu 12-godišnju djevojčicu na Okinavi, što je izazvalo talas ogorčenih protesta i zahtjeva da američka vojska napusti to japansko ostrvo.
1998. – Italijanski vojni sud osudio bivšeg njemačkog SS kapetana Eriha Pribkea na doživotnu robiju, proglasivši ga krivim za najgore zvjerstvo tokom Drugog svjetskog rata u Italiji – masakr u Adreatinskim pećinama u blizini Rima.
1999. – Umro američki filmski režiser Stenli Kjubrik, jedna od najkontroverznijih ličnosti svjetskog filma, čija je ambicija bilo stvaranje samo “konačnih djela” – savršenih proizvoda. Filmovi: “2001: odiseja u svemiru”, “Paklena pomorandža”, “Dr Strejndžlav”, “Spartak”, “Ubijanje”, “Uzaludna pljačka”, “Staze slave”, “Lolita”, “Beri Lindon”, “Isijavanje”, “Ful metal džekit”, “Široko zatvorenih očiju”.
2000. – Međunarodne snage na Kosovu preuzele su nadzor u graničnom pojasu na jugu Srbije nakon što su u tom području izbili sukobi između srpske policije i Albanaca.
2000. – Četrnaest Srba i sedam francuskih vojnika Kfora povrijeđeno je u pucnjavi u sjevernom dijelu Kosovske Mitrovice.
2001. – Visoki predstavnik u BiH Volfgang Petrič smijenio Antu Jelavića sa mjesta člana Predsjedništva BiH, Ivu Andrića Lužanskog kao delegata u Predstavničkom domu, te Marka Tokića i Zdravka Batinića sa svih funkcija. Njima je zabranjeno da obavljaju bilo koju funkciju kao i da izlaze na izbore.
2003. – Zamrznuti bankovni računi srpskog biznismena Momčila Mandića i predsjednika Skupštine grada Srpsko Sarajevo Milovana Bjelice zbog “postojanja jasnih dokaza” o njihovoj umiješanosti u mrežu koja pomaže skrivanje Radovana Karadžića. Američki ambasador u BiH Kliford Bond saopštio da su SAD, u skladu sa izvršnom uredbom američkog predsjednika, blokirale imovinu Momčila Mandića i Milovana Bjelice, te “Manko oil kompani” i “Privredne banke” Srpsko Sarajevo.
2003. – Pripadnici Sfora ušli u vojne kancelarije u zgradi Narodne skupštine Republike Srpske i Generalštaba VRS. Sfor saopštio da su akcije usmjerene protiv “antidejtonskih aktivnosti”.
2004. – Na poslaničkim izborima u Grčkoj pobijedila je desničarska hrišćansko-demokratska stranka Nova Demokratija Kostasa Karamanlisa, koji je postao i premijer. Time je okončana 10-godišnja vladavina socijalističkog PASOK-a.
2019. – Švedska predložila osnivanje međunarodnog tribunala pred kojim bi se sudilo militantima koji su se borili na strani “Islamske države” u Siriji, kao što su bili sudovi za istraživanje zločina u bivšoj Jugoslaviji i Ruandi.
____________________________________________
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, Twitter nalogu i Youtube kanalu – www.ntvarena.com