Danas je nedjelja, 17. april, 107. dan 2022. Do kraja godine ima 258 dana.
1421. – Više od 100.000 ljudi udavilo se kada je more u Holandiji probilo zaštitne nasipe.
1492. – Španski kraljevski par – Fernando Peti i Izabela Prva saglasio se da finansira prvo putovanje u Ameriku, odnosno Indiju – kako se tada mislilo – španskog moreplovca italijanskog porijekla Kristofora Kolumba. Dali su mu tri jedrenjaka, zvanje admirala okeana i vicekralja zemalja koje osvoji. Obećana mu je i desetina robe koju donese i vlasništvo osmine zemlje koju otkrije.
1790. – Umro američki političar, pisac, fizičar i filozof Bendžamin Frenklin, borac za nezavisnost Amerike. Bio je i štampar, knjižar, novinar, guverner Pensilvanije, poslanik u Londonu i Parizu. Osnovao je prvu javnu čitaonicu u Americi, filozofsko društvo Pensilvanije i Akademiju koja je prerasla u Pensilvanijski univerzitet. Bio je član Kraljevskog društva u Londonu. S trećim predsjednikom SAD Tomasom Džefersonom napisao je “Deklaraciju nezavisnosti”. Učestvovao je u pisanju ustava SAD, zalažući se za demokratsko društvo i ukidanje ropstva. Istraživao je fenomen elektriciteta, dokazao postojanje pozitivnog i negativnog elektriciteta, pronašao gromobran i otkrio tok i karakteristike Golfske struje. Djela: “Novi eksperimenti i opažanja o elektricitetu”, “Život Bendžamina Frenklina”.
1814. – Rođen srpski botaničar i prirodnjak Josif Pančić, prvi predsjednik Srpske kraljevske akademije. Medicinu je završio u Pešti, a u Beču je usavršavao botaničke studije i tu je upoznao Vuka Karadžića, koji ga je ubijedio da 1846. dođe u Srbiju. Radio je kao ljekar u Paraćinu, Jagodini i Kragujevcu, a 1856. je postao profesor Liceja i potom Velike škole /univerzitet/ u Beogradu, čiji je rektor bio šest puta. S izvanrednim poznavanjem prirodnih nauka, proučavao je floru, faunu i mineralogiju Balkanskog poluostrva, posebno Srbije. Opisao je oko 80 biljnih i životinjskih vrsta do tada nepoznatih nauci. Otkrio je novu vrstu endemsko-reliktnog četinara, poznatu kao “Pančićeva omorika” i reliktne ramondije. Osnovao je i uredio Botaničku baštu u Beogradu. Objavio je oko 30 radova iz botanike, zoologije, geologije, mineralogije, šumarstva, arheologije. Djela: “Flora Kraljevine Srbije”, “Ptice Srbije”, “Ribe Srbije”.
1860. – Crna Gora i Otomansko carstvo su, dvije godine poslije teškog turskog poraza na Grahovu, potpisali protokol o razgraničenju. U granicama Crne Gore ostali su Grahovo, dio Banjana, nikšićke Rudine, Župa nikšićka, veći dio Drobnjaka, Lipovo, dio Kuča, Gornji Vasojevići i Dodoši. Tada su faktički velike sile, mada ne još formalno, priznale nezavisnost Crne Gore.
1894. – Rođen ruski državnik Nikita Sergejevič Hruščov, šef sovjetske Komunističke partije od 1953. do 1964. godine, upamćen po raskidu sa staljinističkom verzijom socijalizma, ali i po izuzetnoj revnosti u Ukrajini u vrijeme najcrnjeg staljinističkog terora. Od 1918. borio se u Crvenoj armiji u građanskom ratu. Član Centralnog partijskog komiteta postao je 1934, šef Moskovskog komiteta 1935, prvi sekretar partije u Ukrajini 1938, član Politbiroa 1939. Organizovao je partizansku borbu u Ukrajini i bio član vojnih savjeta nekoliko frontova u Drugom svjetskom ratu. Poslije smrti Josifa Staljina 1953. postao je prvi sekretar partijskog Centralnog komiteta, a kao sovjetski premijer 1958. potpisao je 1955. Beogradsku i 1956. Moskovsku deklaraciju, kojima su normalizovani odnosi Jugoslavije i SSSR poslije perioda Informiroa.
Na 20. partijskom kongresu podnio je referat “O kultu ličnosti i njegovim posljedicama” i započeo proces destaljinizacije i odbacivanja Staljinovih metoda u unutrašnjoj politici i u međunarodnom radničkom pokretu. Kao šef partije samovoljnom odlukom je izdvojio rusko poluostrvo Krim iz sastava Rusije i pripojio ga Ukrajini, što je poslije raspada SSSR postalo jabuka razdora između te dvije bivše sovjetske republike. Plenum Centralnog komiteta Komunističke partije u oktobru 1964. smijenio ga je sa svih funkcija.
1916. – Rođena Sirimavo Bandaranaike, koja je u julu 1960. postala premijer Cejlona /sadašnja Šri Lanka/, prva žena u istoriji na tom položaju.
1919. – Umro srpski pisac i publicista Svetozar Ćorović, koji je sa srpskim piscima Aleksom Šantićem i Jovanom Dučićem pokrenuo u Mostaru list “Zora”, u kojem je razvio plodan pripovjedački i urednički rad. Bio je među vodećim srpskim nacionalistima koji su se borili protiv okupatorskog austrougarskog režima u BiH. U Prvom svjetskom ratu interniran je i potom mobilisan. Otpušten je pošto je obolio i ubrzo je umro. U pripovijetkama, dramama i romanima opisivao je život u Hercegovini, pišući neposrednim stilom, koji se odlikuje živopisnošću kazivanja i lakoćom. Djela: romani “Stojan Mutikaša”, “Ženidba Pere Karantana”, “Majčina Sultanija”, zbirke pripovijedaka “U časovima odmora”, “Moji poznanici”, “Brđani”, drame “Zulumćar”, “On”, “Adam-beg”, “Ajša”.
1924. – Rođen srpski vajar Jovan Kratohvil, profesor Univerziteta umjetnosti u Beogradu i rektor ove visokoškolske ustanove od 1971. do 1973. Autor je niza spomenika, uključujući spomenike palim borcima na Majevici i u Zemunu, spomenik na Avali sovjetskim ratnim veteranima poginulim u avionskoj nesreći, spomen-kosturnicu u Sansepolkru u Italiji. U mladosti je bio vrhunski sportista – prije Drugog svjetskog rata prvak Jugoslavije u plivanju, a poslije rata šampion države u streljaštvu i osvajač drugog mjesta na svjetskom streljačkom prvenstvu.
1941. – Opunomoćenici Vrhovne komande bivše jugoslovenske Vlade – šef diplomatije Aleksandar Cincar Marković i general Radivoje Janković u Drugom svjetskom ratu u zgradi čehoslovačkog poslanstva u Beogradu potpisali akt o kapitulaciji oružanih snaga Kraljevine Jugoslavije, koji im je izdiktirao njemački komandant general Maksimilijan fon Vajks. Treći rajh je nametnuo “bezuslovnu, potpunu i neograničenu” kapitulaciju, vojska Jugoslavije je uglavnom odvedena u zarobljeništvo, a zemlja podijeljena između Njemačke, Italije, Mađarske i Bugarske. Jugoslovenska ratna flota je pripala Italiji, izuzev jedne podmornice i dvije motorne torpiljerke, koje su umakle, i razarača “Zagreb” koji su uspjeli da potope poručnici bojnog broda Milan Spasić i Sergej Mašera.
1944. – Britanska vlada u Drugom svjetskom ratu donijela odluku o ograničenju diplomatskih veza stranih predstavnika – zabranjeno je odašiljanje i primanje šifrovanih poruka, a diplomatska pošta je otvarana i cenzurisana. To se nije odnosilo samo na predstavništva SSSR, SAD i britanskih dominiona, osim Irske. Potez bez presedana u međunarodnom pravu i praksi učinjen je radi očuvanja ratnih tajni, posebno otvaranja drugog fronta u Evropi. Mjere su ukinute poslije uspješnog iskrcavanja saveznika u Francuskoj u avgustu 1944.
1946. – Posljednji francuski vojnici napustili Siriju, koja je stekla nezavisnost.
1961. – Uz obilatu podršku SAD kubanski kontrarevolucionari iskrcali se u “Zaliv svinja”, namjeravajući da sruše vlast Fidela Kastra. Kubanske snage su ih brzo razbile, pa je predsjedniku SAD Džonu Kenediju ostalo samo da prizna poraz i odgovornost svoje vlade. U trodnevnim borbama ubijeno je oko sto i zarobljeno više od hiljadu napadača.
1969. – Aleksander Dubček dao ostavku na položaj šefa Komunističke partije Čehoslovačke, na kojem ga je zamijenio Gustav Husak.
1971. – Egipat, Sirija i Libija potpisali ugovor o konfederaciji, ali je ta tvorevina ubrzo propala, poput drugih sličnih arapskih projekata.
1975. – Crveni Kmeri zauzeli glavni grad Kambodže Pnom Pen i odmah počeli teror nad sunarodnicima, tokom kojeg su – do vijetnamske okupacije Kambodže krajem decembra 1978. – ubili između milion i dva miliona ljudi.
1977. – Žene u Lihtenštajnu prvi put glasale.
1983. – Sa teritorije Indije uspješno lansiran vještački satelit. Prvi indijski satelit izbačen je sovjetskom raketom u orbitu oko Zemlje s kosmodroma Bajkonur 19. aprila 1975.
1989. – Poljski sindikat “Solidarnost” legalizovan poslije sedmogodišnje zabrane.
1992. – Sa Pala počelo emitovanje programa Radio-stanice Republike Srpske – Studija S. Prethodno su Radio-Sarajevo zaposjele snage pod kontrolom lidera Stranke demokratske akcije Alije Izetbegovića.
1993. – Savjet bezbjednosti UN usvojio Rezoluciju 820 o hermetičkom stezanju obruča ekonomskih sankcija oko SR Jugoslavije ukoliko Srbi u BiH do 26. aprila ne potpišu Vens-Ovenov mirovni plan. Rezolucija je izglasana na inicijativu Francuske, Velike Britanije i nesvrstanih zemalja. U njoj nije bilo novih kaznenih mjera, ali je do krajnosti pooštrena primjena svih do tada usvojenih sankcija, najtežih u istoriji UN: zabrana svake trgovine i tranzita robe, zamrzavanje svih finansijskih fondova, presijecanje riječnih i morskih puteva. Iz mjera blokade izuzete su samo telekomunikacije, pošta i pravne transakcije.
1993. – Umro turski državnik Turgut Ozal, predsjednik Turske od 1989.
1997. – Umro izraelski državnik Haim Hercog, predsjednik Izraela od 1983. do 1993. Završio je prava u Kembridžu i vojnu akademiju u Sendherstu, a u Drugom svjetskom ratu se borio u britanskoj armiji. U Palestini se potom uključio u ilegalni pokret Hagana, a kad je 1948. osnovan Izrael postao je prvi šef vojne obavještajne službe. Potom je bio komandant južne armijske oblasti i prvi vojni guverner Zapadne obale, okupirane u ratu 1967, a od 1975. do 1978. izraelski ambasador u UN.
1999. – Avijacija NATO-a kasetnom bombom usmrtila trogodišnju Milicu Rakić, koju je geler ubio u kupatilu, u njenom stanu, u beogradskom prigradskom naselju Batajnica. Istog dana bombardovani su mahom civilni ciljevi u Beogradu, Pančevu, Novom Sadu, Sremskoj Mitrovici, Požegi, Smederevu, Valjevu, Prištini, Gnjilanu, Vitini, Kosovskoj Kamenici.
2003. – Šef UNMIK-a Mihael Štajner izdao uredbu kojom je proglasio tzv. Albansku nacionalnu armiju /ANA/ terorističkom organizacijom i upozorio da je bilo kakva veza sa ovom organizacijom krivično djelo.
2014. – Umro veliki kolumbijski i južnoamerički pisac Gabrijel Garsija Markes, koji je autor čuvenog romana “Sto godina samoće”, kao i niza drugih poznatih novela i pripovjedaka: “Pukovniku nema ko da piše”, “Ljubav u doba kolere”, “Jesen patrijarha”….
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, Twitter nalogu i Youtube kanalu – www.ntvarena.com