Svjetski dan tromboze obilježava se 13. oktobra svake godine s ciljem podizanja svijesti o prevenciji, dijagnostici i liječenju tromboze, ozbiljnog medicinskog stanja koje može dovesti do smrtonosnih komplikacija poput plućne embolije, srčanog ili moždanog udara.
Ovaj dan je ustanovljen 2014. godine pod pokroviteljstvom Međunarodnog društva za trombozu i hemostazu (ISTH) a izabran je u čast rođenja njemačkog naučnika Rudolfa Virchowa, pionira u istraživanju tromboze. Virchow je definisao ključne faktore koji doprinose njenom nastanku, poznate kao “Virchowova trijada” – oštećenje krvnih sudova, poremećaji u protoku krvi i povećana sklonost ka zgrušavanju krvi.
Prema svjetskim podacima, venska tromboembolija koja uključuje duboku vensku trombozu i plućnu emboliju godišnje pogađa do 10 miliona ljudi širom svijeta. Smatra se da je tromboza treći vodeći uzrok kardiovaskularnih bolesti, odmah nakon srčanog i moždanog udara.
Dr Biljana Radulović, specijalista interne medicine, supspecijalista angiologije u JZU Bolnica “Sveti Vračevi”, navela je da je tromb ugrušak krvi koji se može formirati u krvnim sudovima, blokirajući protok krvi, što uzrokuje poremećaje u cirkulaciji.
– Trombovi se mogu pojaviti u arterijama i venama, a različiti faktori rizika doprinose njihovom nastanku. Glavni faktori rizika za arterijske tromboze uključuju pušenje, povišen krvni pritisak (hipertenziju), visoke nivoe masnoća u krvi, te aterosklerozu. Kada tromb zapuši arteriju, može doći do opasnih stanja poput srčanog udara, moždanog udara, ili problema sa cirkulacijom u nogama i rukama. Simptomi su obično nagli, a u slučaju začepljenja arterija u nozi, ona može postati hladna, blijeda i bolna, što zahtijeva hitnu medicinsku intervenciju. Venske tromboze su češće povezane sa proširenim venama, gojaznošću, dugotrajnim stajanjem ili sjedenjem, te nekim profesijama (vozači, frizeri, stomatolozi…).
– Osobe koje dugo leže zbog bolesti, povreda ili operacija također su u rizičnoj grupi, posebno stariji pacijenti i oni koji su prošli operacije preloma kuka. Trudnice i žene koje koriste oralne kontraceptive također mogu biti pod povećanim rizikom. Kod pacijenata s malignim bolestima, tromboze su česte i mogu biti prvi znak maligniteta, istakla je dr Radulović.
Dr Radulović objašnjava da se trombovi mogu formirati u površinskim venama, što se manifestuje crvenilom, toplotom, bolom i oticanjem na zahvaćenom području, ili u dubokim venama, gdje simptomi mogu uključivati otok i bol koji se pogoršava stajanjem ili sjedenjem, a smanjuje podizanjem noge. Posebno opasan ishod venskih tromboza je plućna tromboembolija, kada se tromb otkine i blokira krvni sud u plućima, što je po život opasno stanje.
– Zlatni standard za postavljanje dijagnoze tromboze je ultrazvuk (kolor dopler), ultrazvuk koji snima krvne sudove. Pored ultrazvuka, u nekim situacijama se mogu uraditi CT, magnet, angiografija, venografija. D-dimer je laboratorijski pokazatelj koji takođe može da ukazuje na trombozu, istakla je dr Radulović.
Liječenje tromboze je ključno u prvim danima, posebno u prvih 15 dana. Lijekovi koji se koriste za razrjeđivanje krvi pomažu u otapanju tromba i mogu se primijeniti u obliku injekcija ili tableta. Trajanje terapije zavisi od vrste tromboze, njenog mjesta, te prisutnosti drugih zdravstvenih stanja poput malignih bolesti ili poremećaja zgrušavanja krvi. U nekim slučajevima, terapija može biti doživotna.
U cilju prevencije arterijskih tromboza, dr Radulović savjetuje prestanak pušenja, redovnu fizičku aktivnost, kontrolu krvnog pritiska i nivoa masnoća u krvi. Kod venskih tromboza, elastične kompresivne čarape su važne, naročito kod osoba s proširenim venama i onih koji dugo putuju ili sjede. Također, rano mobiliziranje pacijenata nakon operacija i povreda može značajno smanjiti rizik od razvoja tromboze.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, X nalogu i Youtube kanalu – www.ntvarena.com