Albanci su 17. i 18. marta 2004. izvršili pogrom nad srpskim narodom na Kosovu i Metohiji, što je jedan od najvećih mirnodopskih zločina u novijoj evropskoj istoriji, koji zbog razmjera i posljedica mnogi porede sa nacističkom “Kristalnom noći” i za koji gotovo niko do sada nije odgovarao.
Neposredan povod za pogrom prije 21 godinu bilo je objavljivanje vijesti o utapanju trojice albanskih dječaka u rijeci Ibar, u selu Čabra, u srpskoj opštini Zubin Potok, za šta su albanski i svjetski mediji lažno okrivili Srbe iz susjednog sela Zupče.
U najvećem etničkom čišćenju Srba nakon NATO agresije 1999. godine, prema podacima OEBS-a, ubijeno je 19 civila, od čega osam Srba i 11 Albanaca, raseljeno je 4.500 Srba, od kojih se većina nije vratila u svoje domove, a spaljeno je 39 crkava i manastira.
Etnički je očišćeno šest gradova i devet sela, porušeno je, zapaljeno ili teško oštećeno 935 srpskih kuća i 10 društvenih objekata, uništena su i 72 vozila UN, a uništeno ili do temelja spaljeno 39 hramova Srpske pravoslavne crkve /SPC/, među kojima 18 spomenika kulture, poput Hrama Bogorodice Ljeviške u Prizrenu.
Tučeno i maltretirano je oko 900 osoba, te su uništena mnoga srpska crkvišta i vjerska obilježja, groblja i spomenici, spaljene su srpske kuće i oskrnavljeni kulturno-istorijski spomenici.
U nemirima je učestvovalo između 50.000 do 70.000 Albanaca, a sve se to dešavalo u prisustvu 30.000 pripadnika Kfora, 3.000 Unmika i 6.000 takozvane kosovske policije.
Etnički je očišćena Priština, Srbi protjerani iz Prizrena, Đakovice, Peći, Uroševca, Štimlja, Podujeva, Gnjilana, Lipljana, Obilića, Kosovog Polja, Bresja, Svinjara, kao i iz povratničkih metohijskih sela Belo Polje, Biča i Grabac.
Osim napada na Srbe, Albanci su napadali i snage KFOR-a i UNMIK-a, tako da je veliki broj pripadnika ovih snaga teže ili lakše povrijeđen.
Kada je riječ o ljudskim žrtvama u pogromu, u velikim sukobima u Kosovskoj Mitrovici ubijena je Jana Tučev, na terasi svog stana od snajperskog hica poginuo je Borivoje Spasojević, u zapaljenoj prizrenskoj Bogosloviji stradao je Dragan Nedeljković, u selu Drajkovce ubijeni su Dobrivoje Stolić i njegov sin Borko.
U Gnjilanu su popaljene sve srpske kuće, ubijen je Boban Perić, u Kosovskoj Kamenici iz automobila sa srpskim registarskim tablicama izvučen je i teško pretučen Jugoslav Savić, koji je nekoliko dana kasnije, od posljedica prebijanja, preminuo u vranjskoj bolnici.
U Kosovu Polju sve srpsko je uništeno, a iz svoje kuće izvučen je Zlatibor Trajković i, naočigled njegove supruge Rade, poliven benzinom i zapaljen, poslije čega je preminuo, a u Lipljanu je stradao Nenad Vesić, raseljeno lice iz sela Konjuh iz okoline Lipljana.
U Prizrenu su spaljeni Saborni hram Bogorodice Ljeviške iz 12. vijeka, Crkva Svetog Spasa iz 14. vijeka i Saborni hram Svetog velikomučenika Georgija iz 19. vijeka.
Spaljeni su i Crkva Svetog Nikole Tutićeva iz 14. vijeka, Crkva Svetog Georgija Runovića iz 15. vijeka, Crkva Svete Nedelje iz 14. vijeka, Crkva Svetog Pantelejmona iz istog perioda i Crkva Svetih Kozme i Damjana iz 14. vijeka.
Zapaljen je manastir Svetih arhangela, a bratstvo od sedam monaha je evakuisano, istovremeno albanski ekstremisti su zapalili i zgradu Bogoslovije “Kirilo i Metodije” i zgradu Episkopije, u kojoj se nalazilo sjedište vladike raško-prizrenskog.
U podrumu izgorjele Bogoslovije pronađeno je ugljenisano tijelo Dragana Nedeljkovića iz Prizrena.
Dan poslije, 18. marta, kod njemačke baze KFOR-a u Prizrenu, došlo je do sukoba između ekstremnih Albanaca i međunarodnih mirovnih snaga, kada su Albanci pokušali da uđu u bazu u kojoj je bilo sklonjeno 58 Srba, ali je njihov napad odbijen.
Najteži udarac pretrpjela je Bogorodica Ljeviška u Prizrenu i njen najvredniji živopis, portreti srpskog i evropskog srednjeg vijeka, koji je spaljen, među kojima Hristos Prizrenski i Bogorodica s kotaricom.
Stradali su i vrijedna zbirka ikona u Crkvi Svetog Đorđa, kao i živopis i ikonostas donijet iz Sentandreje, opljačkane i druge crkve u Prizrenu, Kosovskoj Mitrovici, Štimlju, Vučitrnu, Uroševcu i drugim mjestima zahvaćenim pogromom, a potpuno uništen najvažniji ikonostas u Prištini, nastao u majstorskim radionicama u Debru.
Uništene su knjige i biblioteke, pa je zabilježeno da je dio kaldrmisane prizrenske ulice u starom naselju Potkaljaja bio zatrpan uništenim knjigama, zapaljene su knjige u hramu Svetog Save u južnom dijelu Kosovske Mitrovice, u episkopskoj rezidenciji i Bogosloviji “Sveti Kirilo i Metodije”, u manastiru Svetih arhangela u Kosovu Polju, u Osnovnoj školi “Sveti Sava”, u srednjoškolskom centru u Obiliću…
Albanci su uništili monaško groblje manastira Devič u Drenici, te spalili srpsko povratničko selo Belo Polje, gdje su porušeni krstovi na groblju.
Na starom groblju kod Crkve Svetog Nikole u Prištini polomljena je većina krstova, a urušene su i mermerne ploče koje su pokrivale grobna mjesta i pale na posmrtne ostatke.
Prema izvorima UN, poslije okončanja sukoba 1999. godine sa Kosova i Metohije protjerano 236.000 Srba, Roma i Albanaca, dok su se ostali povukli u seoska i mala gradska geta čuvana žicom i vojnicima Kfora, da je uništeno 148 crkava i manastira.
Oteto je i nestalo 1.080 Srba i Roma, od kojih 500 nije pronađeno, a za mnoge od njih sumnja se da su završili kao žrtve trgovine organima.
Počinioci su većinom ostali nekažnjeni, žrtve su ignorisane, a iseljavanje nealbanskog stanovništva sa Kosova i Metohije nastavljeno je do danas.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, X nalogu i Youtube kanalu – www.ntvarena.com