Danas je četvrtak, 17. februar, 48. dan 2022. Do kraja godine ima 317 dana.
1600. – Italijanski filozof, astronom i matematičar Đordano Bruno spaljen u Rimu kao jeretik, na osnovu presude rimokatoličke inkvizicije. Bio je materijalista, čije su teorije anticipirale modernu nauku, strastan propovjednik novih ideja o prirodi i propagator heliocentričnog učenja Nikole Kopernika. Razvijao je ideju o beskrajnosti univerzuma i mnoštvu svjetova, čime je intuitivno otišao dalje od Kopernika. Odbacivao je tradicionalnu geocentričnu astronomiju, prema kojoj je Zemlja centar svemira, oslanjajući se, pri tome, na “prirodnu svjetlost ljudskog uma”. Ni poslije sedam godina tamnice nije se odrekao svojih ideja. Djela: “O uzroku, principu i jednom”, “O beskrajnosti, univerzumu i svjetovima”, “O monadi, broju i figuri”.
1653. – Rođen italijanski kompozitor i violinista Arkanđelo Koreli, osnivač bolonjske violinske škole. Jedinstvom emotivnosti i uravnotežene forme uspostavio je ravnotežu s obiljem baroknih ukrasa u svojoj muzici, postigavši klasičnu smirenost. Znatno je uticao na Johana Sebastijana Baha. Djela: 12 končerta grosa, sonate za violinu, tri sonate.
1673. – Umro francuski pisac Žan Batist Poklen Molijer, jedan od najvećih svjetskih komediografa, iste večeri pošto je igrao u svojoj posljednjoj komediji “Uobraženi bolesnik”. Poslije krstarenja 14 godina s pozorišnom trupom u Parizu je do smrti vodio pozorište i pisao komedije, u kojima je obično igrao glavne uloge. Prvi veći uspjeh postigao je 1659. djelom “Smiješne precioze”. U više od 30 komada je genijalno ismijavao mane društva, staleške predrasude, pokvarenost aristokratije i gramzivost buržoazije. Bio je materijalista i vatreni pobornik zlatnog pravila renesanse: “Upravljati se prema prirodi”. Ostala djela: “Škola za muževe”, “Škola za žene”, “Tartif”, “Don Žuan”, “Mizantrop”, “Žorž Danden”, “Tvrdica”, “Učene žene”, “Građanin-plemić”.
1749. – Austrijska carica i ugarska kraljica Marija Terezija proglasila Sombor slobodnim kraljevskim gradom – ovaj datum obilježava se kao Dan grada.
1766. – Rođen engleski ekonomista i demograf Tomas Robert Maltus, poznat po “zakonu stanovništva”, prema kojem se ono uvećava geometrijskom, a proizvodnja hrane aritmetičkom progresijom.
1856. – Umro njemački pisac jevrejskog porijekla Hajnrih Hajne, jedan od najvećih pjesnika 19. vijeka, čija je poezija – suptilnog lirizma, iskrenih emocija i osjećajnosti prigušenih ironijom – vrhunsko dostignuće romantizma. Poslije studija prava u Getingenu i putovanja po Evropi, napustio je Njemačku zbog sukoba s reakcionarnim snagama i otišao u Pariz. Tu se sprijateljio s Karlom Marksom i napisao čuvenu pjesmu “Tkači” i poemu “Njemačka, zimska bajka”, u kojoj je dosegao vrhunac satirične lirike. Prethodno je “Knjigom pjesama” 1827. unio u njemačku liriku potpuno nov ton, što je učinio i u njemačkoj prozi djelom “Slike s putovanja”.
U Parizu je djelovao kao duhovni posrednik između Nijemaca i Francuza: u proznoj zbirci “Salon” je obavještavao Nijemce o duhovnim prilikama u Francuskoj, a za francuske čitaoce je napisao djela “O istoriji novije lijepe književnosti u Njemačkoj” i “Prilog istoriji religije i filozofije u Njemačkoj”. Njegova poezija predstavlja vrhunsko dostignuće njemačkog romantizma. Ostala djela: zbirke “Nove pjesme”, “Romansero” i spjev “Ata Trol”.
1863. – Srpski trgovac i brodovlasnik Miša Anastasijević poklonio državi zgradu u Beogradu, poznatu kao Kapetan-Mišino zdanje. U pismu Ministarstvu prosvjete je poručio da kuću ustupa “svom otečestvu” za smještaj “učenih i prosvetnih zavoda”. U njoj se sada nalazi rektorat Beogradskog univerziteta.
1864. – Rođen australijski pisac Endrju Barton Banjo Peterson, autor izvrsnih balada poput “Čovjeka sa snježne rijeke”. U romanu “Brak” je na slikovit način opisao život na ovčarskim farmama Australije.
1864. – Južnjačka podmornica “Hanli” u američkom građanskom ratu u Čarlstonu u Južnoj Karolini potopila torpedom sjevernjački brod “Hustanik”, što se smatra prvim uspješnim napadom podmornice na ratni brod u istoriji pomorskog ratovanja.
1871. – Rođen srpski pisac i diplomata Jovan Dučić, član Srpske kraljevske akademije, čije je stvaralaštvo izuzetne versifikacije udarilo pečat srpskoj poeziji u prvoj polovini 20. vijeka. Završio je učiteljsku školu u Somboru i bio učitelj u srpskim školama u Bosni i Hercegovini, poslije čega je studirao prava u Ženevi i Parizu, gdje je diplomirao. Od 1912. do 1941. bio je diplomata kraljevina Srbije i Jugoslavije i ambasador u velikim evropskim gradovima. Zajedno s piscima Aleksom Šantićem i Svetozarom Ćorovićem, takođe istaknutim srpskim nacionalistima, u Mostaru je pokrenuo književni list “Zora”. Već prvom pjesničkom zbirkom “Pjesme” 1901. predstavio se kao nadahnut liričar obuzet temama bola i usamljenosti, ljubavi i smrti.
U Drugom svjetskom ratu je među prvima javno ukazao na zločinačku prirodu ustaške Nezavisne Države Hrvatske i na genocid nad Srbima. Poslijeratna zvanična književna kritika prokazala ga je kao četnički opredijeljenog. Osim pjesama, od kojih su neke neprolazne vrijednosti, pisao je prozu, putopise, eseje, studije. Umro je 1943. u SAD i njegove kosti su počivale u državi Indijana do 22. oktobra 2000. godine, kada su prenesene u Trebinje.
1877. – Rođen francuski političar Andre Mažino, ministar rata od 1922. do 1924. i od 1929. do smrti 1932, po kojem je nazvana utvrđena linija na istoku Francuske, građena od 1927. do 1936. Veliki sistem utvrđenja nije spriječio u Drugom svjetskom ratu armiju nacističke Njemačke da 1940. izvede invaziju na Francusku iz pravca Belgije, zaobišavši “Mažino liniju”.
1909. – Umro indijanski poglavica Gojatlaj, poznatiji kao Džeronimo, posljednji poglavica plemena Apači koji se predao američkoj vojsci. Kao vođa apačkog plemena Čirikahua predvodio je nekoliko indijanskih ustanaka u pokušaju da se odupre genocidu vlade SAD nad Indijancima i njenoj odluci da preživjele preseli i zatoči u rezervat u Arizoni, ali je 1886. bio prinuđen da se preda. Neposredno pred smrt u tvrđavi Fort Sil u Oklahomi izdiktirao je autobiografiju “Džeronimo: njegova lična priča”.
1932. – Umro srpski general Mihailo Rašić, komandant Dunavske divizije u Kumanovskoj bici 1912. i Kombinovane divizije u Cerskoj bici 1914. U Kolubarskoj bici njegova divizija je prodrla u Beograd i plotunima s Banovog brda razorila most na Savi preko kojeg su se povlačile austrougarske trupe.
1933. – Objavljen prvi broj američkog lista “Njusvik”, od 1. januara 2013. godine izlazi samo u digitalnom obliku.
1942. – Okupatorska bugarska vojska u Drugom svjetskom ratu ubila sve žitelje Bojnika kod Leskovca koje je uhapsila: 473 civila, uključujući 89 djece, a mjesto je spaljeno do temelja.
1948. – U Beogradu objavljen prvi broj lista za književnost i društvena pitanja Književne novine, prvi urednici Jovan Popović i Milan Dedinac.
1979. – Kina napala Vijetnam, ali su u kratkotrajnom ratu njene trupe pretrpjele ozbiljne gubitke od armije s velikim borbenim iskustvom stečenim u pobjedonosnom ratu protiv SAD okončanom 1975, pa su se kineske trupe povukle tri sedmice kasnije. Povod za napad bio je upad vijetnamskih snaga u Kambodžu krajem 1978. i zbacivanje maoističkog režima Crvenih Kmera, odgovornog za smrt između milion i dva miliona ljudi.
1982. – Premijer Zimbabvea Robert Mugabe pod optužbom za zavjeru isključio iz vlade nominalnog saveznika u prethodnoj borbi za nezavisnost zemlje, vođu partije ZAPU Džošua Nkoma.
1989. – Umro francuski modni kreator Gi Laroš, jedan od najvećih “modnih diktatora” 20. vijeka. Njegove elegantne kreacije su prodavane po relativno umjerenim cijenama.
1992. – Generalni sekretar UN Butros Butros Gali preporučio razmještanje 13.000 pripadnika mirovnih snaga svjetske organizacije u bivšoj Jugoslaviji.
1994. – Potvrđena smrt prvog izabranog predsjednika Gruzije Zvijada Gamsahurdije, čije je već raspadnuto tijelo pronađeno i identifikovano.
1997. – Predsjednik Pakistana Faruk Leghari, koji je u novembru 1996. raspustio vladu Benazira Buta, imenovao je Navaza Šarifa za novog premijera.
2002. – Prelaskom na evro, Francuska se oprostila od franka koji je 641 godinu bio njena valuta.
2003. – Po nalogu Haškog tribunala na Kosovu su uhapšeni pripadnici rasformirane terorističke OVK i izručeni Haradin Balja, Isak Musliju i Agim Murtezi. To je prvo hapšenje po nalogu iz Haga koje je obavio Kfor. Protiv Agima Murtezija sud je povukao optužnicu zbog zamjene identiteta.
2006. – Najmanje 200 ljudi poginulo kada je klizište, aktivirano nakon jakih kiša, zatrpalo kompletno selo u centralnom dijelu Filipina.
____________________________________________
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, Twitter nalogu i Youtube kanalu – www.ntvarena.com