Danas je utorak, 17. novembar, 321. dan 2020. Do kraja godine ima 45 dana.
1558. – Umrla engleska kraljica Meri Prva Tjudor, kćerka Henrija Osmog, a na prijesto je stupila njena sestra Elizabeta Prva. Tokom vladavine od 1553. godine, kao supruga španskog kralja Felipea Drugog, pod uticajem rimokatoličke reakcije, potčinjavala je Englesku španskom uticaju i pokušala da progonima i lomačama – zbog čega je dobila naziv “Krvava Meri” – uništi protestantizam i vrati kraljevstvo pod papsko okrilje. Mlada engleska buržoazija, udružena s “novim plemstvom”, poslije njene smrti ponovo je uspostavila protestantizam /anglikanska crkva koju je, zbog sukoba s Rimom, osnovao Henri Osmi/.
1587. – Rođen holandski pisac Jost fan den Fundel, najplodniji i najznačajniji književnik holandskog baroka. Pisao je tužbalice, patriotske, satirične i prigodne pjesme, a dramama sa biblijskim, antičkim i istorijskim temama znatno je uticao na evropsku literaturu. Djela: drame “Pasha”, “Palamed”, “Hizbreht van Amatel”, “Levendalci”, “Lucifer”, “Jefta”, “Adam u izgnanstvu”.
1755. – Rođen francuski kralj Luj Osamnaesti, koji je vladao u vrijeme restauracije poslije pada cara Napoleona Prvog Bonaparte. Titulu kralja je nosio od 1795, ali je stvarno vladao od 1814. do smrti 1824, kad ga je na prijestolu naslijedio brat Šarl Deseti. NJihov treći brat kralj Luj Šesnaesti pogubljen je na giljotini 1793. u vrijeme Francuske revolucije.
1788. – Rođen ruski glumac Mihail Semjonovič Ščepkin, najznačajniji umjetnik ruskog i svjetskog pozorišta u prvoj polovini 19. vijeka, koji je nastojao da objasni tajne glumačkog stvaralaštva i bio uzor generacijama glumaca. Smatraju ga pretečom pozorišnog reditelja i glumca Konstantina Sergejeviča Stanislavskog.
1800. – Kongres SAD sastao se prvi put u novoj prijestonici – Vašingtonu, a američki predsjednik DŽon Adams postao prvi stanovnik zgrade, koja je kasnije nazvana Bijela kuća.
1855. – Škotski istraživač Dejvid Livingston otkrio vodopade na rijeci Zambezi, nazvane po engleskoj kraljici “Viktorijini vodopadi”. Široki su 1.717 metara, a voda Zambezija se stropoštava s visine od sto metara.
1858. – Umro velški filantrop Robert Oven, socijalista utopista i socijalni reformator, industrijalac koji je sve bogatstvo utrošio pokušavajući da ostvari projekte socijalnih reformi. NJega i njegove pristalice savremenici su nazivali “socijalistima”, čime je taj izraz ušao u upotrebu. Prve uzorne zajednice je stvorio u NJu Lanarku u Škotskoj i u tim kooperativama proizvođača i potrošača je ukinuo rad djece, ustanovio bolesničke blagajne, skratio radno vrijeme, povećao nadnice, osnovao čitaonice. Da bi dokazao ostvarljivost reformi, otišao je u SAD, gdje je 1825. osnovao komunu “Nova harmonija”. Kad je eksperiment propao, vratio se u Englesku, gdje je stvorio Veliki nacionalni strukovni savez /sindikat/ i osnovao banku za razmjenu dobara, na osnovi količine uloženog rada u izradu razmjenjivanih proizvoda, bez upotrebe novca. Djela: “Novi pogled na društvo”, “Skica racionalnog sistema društva”, “Knjiga o novom svjetskom moralu”.
1864. – Rođen osnivač srpskog zemljoradničkog zadrugarstva Mihailo Avramović, koji je prvu zadrugu osnovao 1894. u selu Vranovu, izradio nacrt prvog srpskog zakona o zadrugama i pokrenuo list “Zemljoradnička zadruga”, uređujući ga 20 godina. Objavio je veliki broj radova o poljoprivredi, a njegovo najveće i posljednje djelo je “Sociologija zadrugarstva”. Učestvovao je u stvaranju Međunarodnog zadružnog saveza.
1869. – Poslije više od deset godina rada, pod rukovodstvom Francuza Ferdinana de Lesepsa, otvoren je Suecki kanal kojim su povezani Sredozemno more i Indijski okean. Utrošeno je 287 miliona zlatnih franaka, a izuzetno teški uslovi rada su odnijeli skoro 20.000 života. Kanal je dugo bio nesreća za Egipćane, jer je Velika Britanija okupirala i kanal i Egipat. Tek kad ga je 1956. nacionalizovao predsjednik Gamal Abdel Naser, Kanal se našao u rukama Egipta.
1887. – Rođen britanski feldmaršal Bernard Lo Montgomeri, jedan od najpoznatijih savezničkih vojskovođa u Drugom svjetskom ratu. Istoričari ga smatraju najvećim britanskim vojskovodom poslije Artura Velzlija Velingtona. Pobjeda njegove Osme armije nad Afričkim korpusom njemačkog generala Ervina Romela u bici kod El Alamejna krajem 1942. preokrenula je tok rata u Africi.
1913. – Prvi brodovi prošli kroz Panamski kanal.
1917. – Umro francuski vajar Ogist Roden, jedan od najvećih umjetnika krajem 19. i početkom 20. vijeka, čije je djelo objedinilo romantičarski duh i moderne težnje i presudno uticalo na evropsko vajarstvo. Spajao je divlju energiju s najfinijim lirizmom, realizam sa smjelim postupkom koji prelazi u moderan ekspresionizam, u njegovom djelu su uočljive i primjese simbolizma, ali ga većina istoričara umjetnosti smatra impresionistom. Skulpture: “Mislilac”, “Poljubac”, “Balzak”, “Građani Kalea”, “Vrata pakla”, “Čovjek slomljenog nosa”, “Vječni idol”, “Proljeće”, biste, aktovi.
1925. – Rođen američki filmski glumac Rok Hadson, koji je snimio 63 filma, glumeći pretežno romantične junake. Prije smrti 1985. priznao je da boluje od side.
1947. – Predata u saobraćaj željeznička pruga Šamac – Sarajevo, duga 242 kilometra, u čijoj su izgradnji učestvovale omladinske brigade iz cijele Jugoslavije.
1954. – Egipatski general Gamal Abdel Naser postao šef države poslije pada predsjednika Mohameda Nagiba, s kojim je 1952. srušio kralja Faruka Prvog.
1958. – Sudanska vojska srušila civilnu vladu, a premijer je postao general Ibrahim Abud.
1964. – Kao simbol otpora bespravlju i teroru, proglašen međunarodni dan studenata, kao znak sjećanja na prve žrtve nacističkog terora 1939. u češko-moravskom protektoratu.
1969. – SSSR i SAD u Helsinkiju otpočeli razgovore o ograničenju strateškog naoružanja /SALT/.
1971. – Feldmaršal Vemid Tanom Kitikačorn vojnim udarom bez prolivanja krvi prigrabio vlast u Tajlandu, ukinuo parlament, raspustio vladu i suspendovao ustav.
1972. – Bivši predsjednik Argentine Huan Peron vratio se u zemlju poslije 17 godina izgnanstva.
1974. – Prvi parlamentarni izbori u Grčkoj poslije više od deset godina i sedmogodišnje vojne diktature okončani uvjerljivom pobjedom Nove demokratije Konstantina Karamanlisa.
1976. – Kina izvela najveću nuklearnu eksploziju u atmosferi.
1977. – Predsjednik Egipta Anvar el Sadat prihvatio poziv da posjeti Izrael, ignorišući nezadovoljstvo arapskih zemalja i sopstvene vlade.
1989. – U nesreći u jami “Morava” Aleksinačkih rudnika uglja poginulo 90 rudara.
1989. – Bugarski parlament smijenio Todora Živkova sa položaja šefa države.
1993. – Nigerijski general Sani Abača zbacio civilnu vladu Ernesta Šonekana.
1996. – U drugom krugu lokalnih izbora u Srbiji koalicija opozicionih partija “Zajedno” pobijedila u najvećem broju velikih gradova, uključujući Beograd, Niš, Novi Sad i Kragujevac.
1997. – “Al Gama al Islamija”, najveća egipatska organizacija islamskih terorista, ubila pored hramova u Luksoru 58 stranih turista i četvoricu Egipćana, što je bio do tada najkrvaviji teroristički napad u Egiptu.
1998. – Izraelski Kneset većinom glasova ratifikovao “Vaj sporazum”, kojim je predviđeno ustupanje dijela okupirane teritorije palestinskoj samoupravi, u zamjenu za mir.
2006. – Umro Ferenc Puškaš, legenda mađarskog fudbala i jedan od najboljih fudbalera 20. vijeka.
2007. – Od ciklona koji je opustošio Bangladeš smrtno stradalo više od 1.000 ljudi.
