Danas je subota, 10. oktobar, 286. dan 2020. Do kraja godine ima 80 dana.
1684. – Rođen francuski slikar Žan Antoan Vato, tipičan predstavnik rokokoa, čije je slikarstvo delikatnog kolorita i osjetljivog crteža uglavnom posvećeno temama iz društvenog života aristokratije.
1813. – Rođen italijanski kompozitor Đuzepe Verdi, uz Riharda Vagnera najistaknutiji romantičarski operski stvaralac 19. vijeka. Njegove prve opere izražavaju slobodarske nacionalne ideje pokreta rizorđimento, a kasnija djela su vrhunac italijanskog romantizma – spoj tradicionalne melodioznosti i psihološke karakterizacije ličnosti, uz izvanredno usaglašeni tekst i muziku. Djela: opere “Nabuko”, “Travijata”, “Trubadur”, “Rigoleto”, “Bal pod maskama”, “Moć sudbine”, “Don Karlos”, “Aida”, “Otelo”, “Falstaf”.
1837. – Umro francuski ekonomista Šarl Furije, socijalista-utopista koji je smatrao da je kapitalizam “asocijalan”, jer su u njemu pojedinci u stalnom ratu jedni protiv drugih. U takvoj ekonomiji “arhitekta mašta o požarima… a staklar o gradu koji bi porazbijao sva stakla”. Ekonomsko-društveni razvoj je razvrstao u tri perioda: predindustrijski, “rasparčanu, neprijatnu industriju” u kapitalizmu i društvenu, privlačnu industriju. Smatrao je da se društvo može preobraziti u harmoniju pomoću eksperimentalnih zajednica /falange/ u kojima ljudska individualnost dostiže vrhunac, što doprinosi opštoj harmoniji. Djela: “Novi industrijski i društveni svijet”, “Teorija četiri pokreta”, “Sabrana djela” (šest knjiga, posthumno).
1861. – Rođen norveški polarni istraživač, diplomata i humanista Fritjof Nansen, profesor okeanografije na Univerzitetu u Oslu, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1922. Istraživao je od 1893. do 1896. Grenland i Sjeverni ledeni okean ploveći na brodu “Fram”, koji je konzerviran i čuva se u blizini Osla. Poslije Prvog svjetskog rata bavio se zaštitom ratnih zarobljenika i nacionalnih manjina. Kao visoki komesar Društva naroda rukovodio je repatrijacijom ratnih zarobljenika i doprinio potpisivanju Ženevskog protokola o izbjeglicama. Jedna vrsta emigrantskog pasoša, nazvana “Nansenov pasoš”, i sada je u upotrebi za raseljena lica kao potvrda identiteta.
1888. – Rođen ruski revolucionar Nikolaj Ivanovič Buharin, profesor političke ekonomije Univerziteta u Moskvi, koji se boljševicima priključio 1906, poslije Oktobarske revolucije 1917. jedan od vodećih ideologa vladajuće Boljševičke partije. Kao predsjednik Kominterne 1928. i 1929. se protivio potpunoj kolektivizaciji, jer je smatrao da je za ekonomiju zemlje štetno ukidanje privatnih posjeda na selu. Takođe se suprotstavljao metodama obračuna sovjetskog diktatora Josifa Visarionoviča Džugašvilija (Staljina) sa starim boljševicima. U vrijeme najžešćih staljinističkih čistki, na montiranom sudskom procesu, 1938. je osuđen na smrt pod izmišljenom optužbom za špijunažu kao “pripadnik trockističko-zinovjevskog i buharinovskog kontrarevolucionarnog centra” strijeljan u martu 1938. Djela: “Politička ekonomija rentijera”, “Imperijalizam i svjetska privreda”, “Ekonomika prelaznog perioda”, “Teorija istorijskog materijalizma”.
1901. – Rođen švajcarski skulptor i slikar italijanskog porijekla Alberto Đakometi, čije je obimno, raznovrsno i osobeno djelo izraz gotovo svih dominantnih strujanja umjetnosti 20. vijeka. U ranom periodu je stvarao pod uticajem kubizma i nadrealizma, kasnije se bavio prostornim konstrukcijama, a pozna djela oličavaju tragičan egzistencijalistički humanizam.
1911. – Kineski vođa Sun Jat Sen je u Vučangu proglasio republiku i otpočeo revoluciju u kojoj je oborena dinastija Manču.
1913. – Završena izgradnja Panamskog kanala, dugog 81,6 kilometara, kojim su spojeni Atlantski i Tihi okean, ali su brodovi počeli da ga koriste tek 15. avgusta 1914.
1917. – Zbog torpedovanja brazilskih brodova Brazil je u Prvom svjetskom ratu objavio rat Njemačkoj.
1918. – Prva srpska armija počela operacije za oslobađanje Niša u Prvom svjetskom ratu. Srpska vojska je pod komandom vojvode Petra Bojovića u munjevitom napadu oslobodila Niš.
1943. – Generalisimus Čang Kaj Šek položio zakletvu kao predsjednik Kine.
1954. – Vijetnamski lider Ho Ši Min ušao u glavni grad Vijetnama Hanoj, koji su dva dana ranije napustile francuske kolonijalne trupe.
1964. – U Tokiju otvorene Olimpijske igre, prve u Aziji.
1970. – Umro francuski političar Eduar Dalađe, potpisnik Minhenskog pakta s nacističkom Njemačkom 1938, kojim je Adolfu Hitleru omogućeno da okupacijom Sudeta rasparča Čehoslovačku. Između dva svjetska rata triput je bio francuski premijer, a u Drugom svjetskom ratu je poslije okupacije Francuske interniran u NJemačku.
1973. – Potpredsjedenik SAD Spiro Egnju morao da podnese ostavku zbog optužbi za izbjegavanje plaćanja poreza.
1980. – U Alžiru u zemljotresu poginulo 2.590 ljudi, a oko 330.000 stanovnika grada El Asnam ostalo bez krova nad glavom.
1982. – SAD nametnule sankcije Poljskoj zbog odluke poljske vlade da zabrani sindikat “Solidarnost”.
1985. – Umro američki filmski glumac i režiser Orson Vels, čiji je već prvi film “Građanin Kejn” – djelo virtuozne izražajne snage i originalnosti, tehničkih novina i novog načina montaže – jedan od najboljih u istoriji kinematografije. Izgradio je osoben stil i svako njegovo djelo nosi pečat snažne i originalne ličnosti. Dobio je 1971. godine nagradu “Oskar” za životno djelo. Ostali filmovi: režija i gluma – “Veličanstveni Ambersonovi”, “Dama iz Šangaja”, “Magbet”, “Otelo”, “Zrno zla”, “Gospodin Arkaden”, “Proces”, “Ponoćna zvona”, “Istine i laži”, gluma – “Sirotica iz Lovuda”, “Treći čovjek”, “Hotel `Internacional`”.
1985. – Umro američki filmski i pozorišni glumac ruskog porijekla Jul Briner. Igrao je u mnogim filmovima, ali je vjerovatno najviše upamćen po ulozi u muzičkom filmu “Kralj i ja”, za koji je nagrađen “Oskarom”, a i u pozorištu je godinama igrao u istoimenoj predstavi. Ostali filmovi: “Deset Božijih zapovijesti”, “Anastasija”, “Braća Karamazovi”, “Solomon i Saba”, “Sedmorica veličanstvenih”, “Taras Buljba”, “Zapadni svijet”.
1990. – SSSR i Njemačka potpisali ugovor o povlačenju sovjetskih vojnika iz Njemačke do kraja 1994. U to vrijeme u Njemačkoj je bilo 380.000 sovjetskih vojnika i 220.000 članova njihovih porodica.
1991. – Skupština Srbije odlučila da republička zastava bude trobojka, bez zvijezde petokrake.
1993. – Socijalista Andreas Papandreu dobio izbore i vratio se na vlast u Grčkoj.
1995. – Izrael, u skladu s mirovnim sporazumom s Palestinskom oslobodilačkom organizacijom, počeo povlačenje sa Zapadne obale i oslobodio iz zatvora oko 300 Palestinaca.
1997. – Pad aviona DC-9 argentinske kompanije ALA u Urugvaju nije preživio niko od 74 putnika i članova posade.
2000. – Predsjednici Bjelorusije, Kazahstana, Kirgistana, Rusije i Tadžikstana potpisali su u Astani glavnom gradu Kazahstana, sporazum o stvaranju Evroazijske ekonomske zajednice koji podrazumijeva integraciju ekonomije pet bivših sovjetskih republika.
2001. – Bijela kuća objavila “crnu listu” najtraženijih terorista – na spisku su 22 imena, a na vrhu su Osama bin Laden i dvojica njegovih najbližih saradnika – Ajman al-Zavahir i Mohamed Atef.
2004. – U Litvaniji održani prvi parlamentarni izbori od kada je ta baltička zemlja ušla u EU i u NATO.
2004. – Američki glumac Kristofer Riv, poznat po filmskoj ulozi strip junaka Supermena, umro u 52. godini.
